آرتریت روماتوئید دومین شکل شایع آرتریت بعد از استئوآرتریت است. در ایران، آرتریت روماتوئید ۱ تا ۲ درصد از جمعیت را تحت تاثیر قرار می دهد؛ این بیماری در زنان سه برابر بیشتر از مردان است.

اما علت بروز این بیماری چه می باشد و در زمان مشاهده علائم چگونه می توان به درمان آن کمک کرد؟ آیا درمانی قطعی برای این بیماری وجود دارد؟

در این مطلب قصد داریم تا به صورت کامل در خصوص علت، علائم، تشخیص و روش های درمان روماتیسم مفصلی صحبت کنیم، بنابراین توصیه می کنیم حتما تا انتها همراه ما باشید.

علل و عوامل خطر

آرتریت روماتوئید ناشی از تغییرات در سیستم ایمنی بدن است که (به دلایلی که به طور کامل شناخته نشده است) به بافت نرم مفاصل حمله می کند و باعث التهاب، تورم و درد می شود. اگر این روند ادامه یابد، آسیب به غضروف و سایر بافت های نرم می تواند باعث بدشکلی مفصل شود که در نهایت باید نزد فوق تخصص ارتوپد در تهران مراجعه نمایید.

عملکرد طبیعی سیستم ایمنی بدن شما این است که با تولید آنتی بادی هایی که به مهاجمان خارجی مانند باکتری ها و ویروس هایی که وارد بدن شما می شوند، با عفونت ها مبارزه کند. اگر به آرتریت روماتوئید مبتلا هستید، سیستم ایمنی بدن شما آنتی‌ بادی‌ هایی تولید می‌ کند که به بافتی که مفاصل شما را می ‌پوشاند (سینوویوم) حمله می ‌کند و آن را دردناک و ملتهب می ‌کند. سپس آسیب و درد می تواند به سایر بافت های اطراف مفاصل از جمله استخوان ها، غضروف ها، تاندون ها و رباط ها سرایت کند.

آرتریت روماتوئید می تواند هر مفصلی در بدن را درگیر کند اما معمولاً مفاصل کوچک دست و پا را قبل از اینکه هر یک از مفاصل بزرگتر مانند لگن، زانو، شانه و آرنج تحت تاثیر قرار گیرد، درگیر می کند؛ مفاصل معمولاً در هر دو طرف بدن تحت تأثیر قرار می گیرند.

این عارضه در هر سنی ممکن است ایجاد شود، اگرچه به احتمال زیاد در سنین 25 تا 50 سالگی ایجاد می شود. به ندرت، کودکان زیر 16 سال ممکن است به نوعی از آرتریت روماتوئید معروف به آرتریت روماتوئید نوجوانان یا بیماری استیل مبتلا شوند.

عواملی که خطر ابتلا به آرتریت روماتوئید را افزایش می دهند عبارتند از:

• ژن، به نظر می رسد که آرتریت روماتوئید در خانواده ها به صورت ارثی ایجاد می شود.
• هورمون ها، تغییرات یا کمبود برخی هورمون ها ممکن است در ایجاد آرتریت روماتوئید نقش داشته باشد.
• چاقی، به نظر می رسد افرادی که اضافه وزن دارند یا چاق هستند بیشتر در معرض خطر ابتلا به آرتریت روماتوئید هستند.
• سیگار کشیدن، افرادی که سیگار می کشند بیشتر در معرض ابتلا به این بیماری هستند.

علائم و نشانه های روماتیسم مفصلی

آرتریت روماتوئید می تواند به تدریج یا خیلی سریع ایجاد شود؛ همچنین علائم و نشانه ها می تواند بین افراد بسیار متفاوت باشد و می تواند از خفیف تا بسیار شدید متغیر باشد.

این بیماری می تواند در یک بازه زمانی خاموش باشد و علائمی از خود نشان ندهد و در بازه ای دیگر شعله ور شود گاهی اوقات علت آشکاری برای شعله ور شدن وجود دارد (مثلاً: استرس فیزیکی یا عاطفی، بیماری) اما معمولاً هیچ محرک آشکاری وجود ندارد.

خستگی می تواند یکی از دشوارترین علائم آرتریت روماتوئید برای افراد باشد.

علائم دیگر ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• درد در مفاصل
• تورم (اغلب با گرمی و قرمزی) مفاصل
• سفتی در مفاصل (به طور کلی در صبح ها و بعد از دوره های استراحت بدتر می شود)
• درد عضلانی
• تب خفیف
• از دست دادن اشتها (با کاهش وزن در نتیجه)
• تغییرات در پوست و ناخن

از آنجایی که آرتریت روماتوئید یک بیماری سیستمیک است (یعنی می تواند کل بدن را تحت تاثیر قرار دهد)، علائم ممکن است شبیه به آنفولانزا باشد. التهاب مرتبط با آرتریت روماتوئید می تواند باعث مشکلاتی در سایر قسمت های بدن شود، از جمله:

• عروق خونی (واسکولیت) و اعصاب
• ریه، کلیه و قلب
• پوست، چشم و دهان.

کم خونی نیز ممکن است رخ دهد که اغلب احساس خستگی و احساس ناخوشی عمومی را تشدید می کند.

چنانچه هر یک از علائم بالا را دارید می توانید به کلینیک خانه درد مراجعه نمایید تا وضعیت شما توسط متخصصین ما بررسی شود.

حدود یک چهارم افراد مبتلا به آرتریت روماتوئید توده ‌های متحرک کوچک و سفت زیر پوست به نام ندول‌های روماتوئید ایجاد می‌کنند. اینها معمولاً در زیر پوست اطراف مفاصل و بالای بازوها و پاها ظاهر می شوند. به ندرت، ندول های روماتوئیدی می توانند روی غشای بافتی که ریه ها را می پوشانند و روی پوشش مغز و نخاع ایجاد شوند؛ گره های روماتوئید معمولاً مشکلی ایجاد نمی کنند و معمولاً نیازی به درمان ندارند.

تقریباً یک نفر از هر شش نفر مبتلا به آرتریت روماتوئید در نتیجه آسیب به غضروف، استخوان ها و ساختارهای نگهدارنده مانند رباط ها و تاندون ها دچار بدشکلی قابل توجه مفصل می شود.

تشخیص روماتیسم

هیچ آزمایش واحدی برای تایید تشخیص آرتریت روماتوئید وجود ندارد. در مراحل اولیه ممکن است تشخیص آرتریت روماتوئید از سایر اشکال التهاب بافت همبند، مانند نقرس، لوپوس اریتماتوز سیستمی (SLE) و فیبرومیالژیا دشوار باشد .

برای تشخیص آرتریت روماتوئید، پزشک معمولاً اقدامات زیر را انجام می دهد:

• سابقه پزشکی کامل، از جمله هرگونه سابقه خانوادگی آرتریت روماتوئید
• بحث در مورد علائم فعلی
• ارزیابی فیزیکی به عنوان مثال: مفاصل، پوست، رفلکس ها و قدرت عضلانی
• اشعه ایکس و یا اسکن MRI
• آزمایشات خون

به کمک آزمایش‌ های خون سطوح پروتئین‌ها و آنتی‌بادی‌ها از جمله پروتئینی به نام فاکتور روماتوئید (RF) که در ۸۰ درصد افراد مبتلا به آرتریت روماتوئید وجود دارد؛ و شاخص‌ های التهاب را اندازه‌گیری می‌ کنند.

درمان روماتیسم مفصلی

درمان آرتریت روماتوئید با هدف مدیریت علائم از طریق موارد زیر انجام می شود:

• کاهش درد
• کاهش التهاب
• به حداقل رساندن و یا جلوگیری از آسیب مفاصل
• به حداکثر رساندن حرکت مفاصل

برای دستیابی به این اهداف معمولاً ترکیبی از درمان ها توصیه می شود.

داروها

داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی (NSAIDs) یا کورتیکواستروئیدها، برای کاهش درد و التهاب.

داروهای ضد روماتیسمی اصلاح کننده بیماری (DMARDs) برای درمان آرتریت روماتوئید متوسط ​​تا شدید، کند کردن پیشرفت بیماری و کمک به جلوگیری از آسیب دائمی مفاصل؛ متوترکسات توسط بسیاری به عنوان داروی مهارکننده در مدیریت آرتریت روماتوئید شدید در نظر گرفته می شود.

داروهای بیولوژیک، که نوع جدیدتری از DMARD هستند که جنبه های مختلف سیستم ایمنی را هدف قرار می دهند تا به کند کردن پیشرفت بیماری کمک کنند. این داروها زمانی که همراه با یک داروی DMARD غیر بیولوژیکی مانند متوترکسات تجویز می شوند، موثرتر عمل می کنند.

فیزیوتراپی، ورزش و استراحت

طیف وسیعی از درمان ها و تمرینات فیزیوتراپی را می توان برای کاهش درد، بهبود حرکت و تقویت عضلات استفاده کرد. ورزش برای افزایش قدرت عضلانی، کاهش بدشکلی و سفتی مفاصل و حفظ تحرک مهم است؛ یک فیزیوتراپیست می تواند یک برنامه ورزشی مناسب را توصیه کند.

باید بین ورزش و استراحت تعادل برقرار کرد، هنگامی که بیماری فعال است استراحت بیشتر ممکن است مناسب باشد. استراحت به کاهش خستگی، درد و التهاب کمک می کند. برخی از افراد درمان هایی مانند مدیتیشن، تای چی و تنفس عمیق و تکنیک های آرام سازی عضلانی را در کاهش استرس و مدیریت برخی علائم مفید می دانند.

استفاده از گرما می تواند درد را کاهش دهد و عضلات را شل کند در حالی که کمپرس سرد می تواند درد و تورم مفاصل را کاهش دهد.

تغییر سبک زندگی

همان طور که در بالاتر بیان کردیم استرس یکی از عوامل موثری است که موجب شعله ور تر شدن این بیماری می باشد، بنابراین افرادی که به این عارضه دچار هستند باید همواره تلاش کنند تا ذهن خود را آرام نگه دارند و از هرگونه استرس جلوگیری شود و نسبت به مصرف خوراکی های مفید توجه کنید.

چنانچه شما نتوانید در سبک زندگی خود تغییراتی ایجاد کنید، سایر روش های درمانی بی تاثیر می شوند و شما آن طور که باید نتایح مثبت آن ها را دریافت نمی کنید.

بنابراین بسیار مهم است که به این مورد توجهی ویژه داشته باشید.

مراقبت از مفاصل

محافظت از مفاصل و روش های ساده کار می تواند در به حداقل رساندن درد و خستگی مفاصل موثر باشد، یک متخصص کاردرمانی یا فیزیوتراپیست می تواند در مورد مراقبت از مفاصل مشاوره دهد. ممکن است استفاده از آتل یا وسایل نگهدارنده نیز توصیه شود.

عمل جراحی

هنگامی که درد شدید است یا بدشکلی ها ناتوان کننده هستند، و به ویژه زمانی که داروها نمی توانند از آسیب مفاصل جلوگیری کنند یا آن را کند کنند، ممکن است جراحی برای ترمیم مفاصل آسیب دیده نشان داده شود.

معمولاً این جراحی شامل تعویض مفصل ران و زانو است، اما ممکن است نیاز به انجام سایر تعویض‌ های مفصلی باشد. ترمیم تاندون ها و برداشتن سینوویوم ملتهب (سینووکتومی) نیز ممکن است مورد نیاز باشد.

کلام آخر

در این مقاله تلاش کردیم تا شما را با علت و درمان روماتیسم مفصلی و دیگر جزئیات مربوط به این بیماری آشنا کنیم؛ در آخر این مورد را در نظر داشته باشید که اگرچه هیچ درمان قطعی برای این بیماری وجود ندارد اما شما می توانید با روش های اشاره شده علائم این بیماری را خاموش کنید؛ بنابراین حتما نزد پزشکی ماهر مراجعه نمایید تا راهنمایی های لازم به شما به صورت تخصصی ارائه شود. امیدواریم که این مطلب برای شما مفید بوده باشد.