مرور جذاب خاطرات با والدیر ویرا سرمربی سابق تیم ملی ایران

بازیکنانی چون علی دایی، خداداد عزیزی، کریم باقری، مهدی مهدوی‌کیا و... یادگار آن دوران هستند. همان تیم هیجان‌انگیز با اقتدار به دیدارهای مقدماتی جام‌جهانی ۹۸ فرانسه ورود کرد و با بازی‌های درخشان شروع خیلی خوبی داشت اما در چند بازی آخر با مشکلاتی مواجه شد. ریسک فدراسیون فوتبال در آن زمان و آوردن مربی که تا چند روز قبلش قرار بود سرمربی تیم امید ایران شود، ورق را برگرداند. والدیر ویرا تنها یک روز پس از شکست تلخ مقابل تیم قطر در دوحه سرمربی تیم ملی ایران شد. وی در مدت زمان بسیار کم تحولی در تیم ملی به خصوص مسایل روحی و روانی ایجاد کرد. تیمی که در چند بازی پایانی مقدماتی جام‌جهانی بسیار کم‌انگیزه و پراشتباه ظاهر شده بود با روحیه‌ای مثال‌زدنی به مصاف ژاپن رفت. تیم ملی با هدایت مربی جدید، به‌رغم ارائه بازی درخشان از صعود در پلی‌آف آسیا باز ماند تا شانس خود را برای صعود به جام‌جهانی مقابل استرالیا جست‌وجو کند. همه نگاه‌ها به آخرین شانس تیم ملی ایران بود؛ پلی‌آف آسیا-اقیانوسیه که آخرین تیم صعودکننده به جام‌جهانی فرانسه را مشخص می‌کرد. در این مرحله باید به مصاف قهرمان اقیانوسیه می‌رفتیم؛ تیم استرالیا. استرالیا در آن دوره از آمادگی فوق‌العاده‌ای برخوردار بود. حضور ستارگانی چون مارک بوسنیچ، دروازه‌بان موفق آستون‌ویلا، هری‌کیول، ستاره جوان لیدزیونایتد، تونی ویدمار، مدافع گلاسکورنجرز، استان لازاریدیس، بازیکن وستهام و... که اکثرا در لیگ برتر انگلیس در تیم‌های صاحب‌نام توپ می‌زدند. علاوه بر آن حضور تری‌ونبلز، سرمربی مشهور که مدتی قبل از آن تیم ملی انگستان را به نیمه‌نهایی جام ملت‌های اروپا رسانده و سال‌ها سرمربی بارسلونا بود و با این تیم فاتح لالیگا و جام حذفی اسپانیا شده بود این تیم را به حریفی بسیار قدرتمند مقابل ایران تبدیل می‌کرد. در آن دوره کارشناسان شانس کمتری برای صعود ایران قائل بودند. روز اول آذر در ورزشگاه آزادی تهران و با هدایت والدیر ویرا، تیم ملی ایران در یک بازی دیدنی مقابل استرالیا به تساوی یک-یک دست یافت. اما روز هشتم آذر همه نگاه‌ها به کریکت‌پارک شهر ملبورن بود؛ جایی که استرالیایی‌ها جنگ روانی تمام‌عیاری را علیه تیم ملی به راه انداخته بودند. آن‌ها بروشورهایی را چاپ و در بین تماشاچیان توزیع کرده بودند که در آن استرالیا را به عنوان آخرین تیم صعود‌کننده به جام‌جهانی ۹۸ معرفی کرده بود. آن‌ها بارها به بازیکنان و کادر فنی ما توهین کردند. حتی موقع پخش سرود ملی ایران به نشانه بی‌احترامی سوت می‌زدند. در آن بازی تاریخی در حالی که تا دقیقه ۷۸ مسابقه 2-صفر عقب افتاده بودیم با درخشش بازیکنان تیم در مدت 2 دقیقه 2 بار دروازه استرالیا را گشودیم و به جام‌جهانی ۱۹۹۸ فرانسه صعود کردیم. باوجود گذشت بیش از ۲۳ سال از آن صعود تاریخی؛ هنوز هم با دیدن خلاصه آن مسابقه حس و حالی وصف‌نشدنی در ما ایجاد می‌شود. یک پیروزی تاریخی در شرایطی به واقع دشوار و به ظاهر غیرممکن. اما در این میان هرگز نباید نقش والدیر ویرا، سرمربی تیم ملی در آن مسابقه را فراموش کنیم؛ فردی که با حضورش در ایران و دمیدن روحی تازه به تیم ملی باعث صعودمان به جام‌جهانی ۹۸ شد. به خصوص بین 2 نیمه و در رختکن تیم ملی.

 آقای ویرا بازی برگشت با استرالیا در ملبورن هنوز هم یکی از خاطره‌انگیزترین مسابقات تیم ملی در 3 دهه اخیر است. آن روز در تیم ملی چه گذشت، بین 2 نیمه چه اتفاقاتی افتاد و چه صحبت‌هایی مطرح شد که همه چیز تغییر کرد و آن صعود تاریخی به وقوع پیوست؟

بله؛ آن روز، روز خاصی بود. من می‌دیدم که استرالیایی‌ها با تمام قوا حمله می‌کنند و تیم ملی را به شدت تحت فشار گذاشته بودند. از دقایق اول که آن حجم فشار را دیدم به این فکر می‌کردم که باید بازیکنانم را به شیوه‌ای آرام کنم و به آن‌ها برای ادامه مبارزه اعتماد به نفس بدهم. می‌دانستم که ایرانی‌ها به شدت افراد احساسی هستند و بر اساس احساس‌شان تصمیم می‌گیرند. من مطمئن بودم تنها راه ممکن برای نتیجه گرفتن ایجاد آرامش در تیم است. در بین 2 نیمه قبل از این‌که به رختکن برویم از آقای مانوسی‌فر خواستم که کاملا آرام و متمرکز باشد و با دقت و وسواس کامل سخنانم را ترجمه کند. سپس گذاشتم ۵ دقیقه بگذرد و تیم آمادگی ذهنی لازم را پیدا کند. سپس گفتم ببینید استرالیایی‌ها دارند به شدت می‌دوند و تلاش می‌کنند چون آن‌ها چاره دیگری ندارند. شاید نتوانیم جلوی تلاش و دویدن‌های مداوم آن‌ها را بگیریم اما می‌توانیم متمرکز شویم و فوتبال خودمان را بازی کنیم. لازم نیست فقط بجنگید، سعی کنید خوب فوتبال بازی کنید. روز قبل که به دیدن ورزشگاه آمدیم همه شاد بودیم چون کیفیت چمن ورزشگاه ملبورن بهتر از ورزشگاه آزادی بود، گفتم بیایید از این امکان لذت ببریم؛ از صمیم قلب بازی کنید. استرالیایی‌ها هم تحت فشار هستند و این مسئله اصلی و کلید موفقیت ماست. ما باید در نیمه دوم متمرکز باشیم و از فوتبال لذت ببریم. واقعا بیشتر آنچه گفتم همین بود و می‌خواهم به این نکته توجه کنید که بازیکنان صحبت‌های مرا پذیرفتند و به آن عمل کردند. شاید چون منتظر این صحبت‌ها نبودند و فکر می‌کردند مربی می‌آید و از آن‌ها انتقاد می‌کند. اما شیوه من این نبوده و نیست. همه چیز بسیار ساده بود. استرالیایی‌ها در نیمه نخست کنترل بازی را در دست داشتند. احتمالا بازیکنانم حس بدی داشتند، به شدت استرس داشتند و کمی ترسیده بودند. شاید فکر می‌کردند مربی بسیار عصبانی است و به خاطر بازی نه چندان خوب‌شان در نیمه نخست سر آن‌ها داد و فریاد می‌زند. اما من سال‌ها تجربه بازی داشتم و خودم بازیکن فوتبال بودم. می‌دانستم دادن روحیه و کلمات مناسب بسیار تاثیرگذارتر از انتقاد از آن‌هاست. 

 مانند یک روانشناس عمل کردید. در مصاحبه‌ای گفته بودید که در رشته روانشناسی فارغ‌التحصیل شدید. 

خیر شاید در آن مصاحبه در ترجمه یا انتخاب عناوین سوءتفاهمی به وجود آمده باشد. من فارغ‌التحصیل رسمی رشته روانشناسی نیستم اما پیش از شروع کار مربیگری دوره‌های متعددی را در این زمینه گذرانده و مطالعات فراوانی داشته‌ام. من در دانشگاه در رشته زبان‌های لاتین فارغ‌التحصیل شدم و معلم زبان لاتین بودم. مدارک مربیگری‌ام را از انگستان، فرانسه، آلمان و ایتالیا گرفته‌ام. 

 پس از صعود به جام‌جهانی ۹۸ فدراسیون وقت قرارداد شما را تا پایان جام‌جهانی ۹۸ تمدید کرد. اما مدتی بعد و پس تغییرات در راس فدراسیون همه چیز تغییر کرد و این قرارداد یک‌جانبه از طرف فدراسیون لغو شد. در مورد آن اتفاق بیشتر برایمان بگویید. 

باور کنید هنوز هم نمی‌‌دانم چه اتفاقی افتاد. من فهمیدم که تغییراتی در فدراسیون رخ داده اما فکر می‌کردم آن‌ها به قرارداشان پایبند می‌مانند اما این اتفاق نیفتاد و من مجبور شدم با فیفا تماس بگیرم. 

 در آن دوره واکنش مردم و هواداران به چه صورت بود؟

بدون شک مردم ایران بدون استثنا مردمانی دوست‌داشتنی و مهربان هستند. به یاد دارم هر روز افراد زیادی در هتل‌مان به دیدنم می‌آمدند. بسیاری از آنها همراه خود هدایایی آورده بودند. اکثر مردم به خاطر لغو قراردادم به آن شکل ابراز تاسف می‌کردند. آن‌ها بسیار انسان‌های خوبی بودند.

 درنهایت چه شد؟

فیفا به فدراسیون ایران حکم کرد که کل حقوق مرا تا پایان جام‌جهانی پرداخت کند. من حقوق زیادی نمی‌گرفتم تنها ماهی 5هزار دلار دستمزد من بود که پس از حکم فیفا پرداخت شد.

 تنها 5هزار دلار؟ 

من به شدت عاشق فوتبالم. پس موقعی که به عنوان مربی کار می‌کنم اصلا به پول فکر نمی‌کنم. من عاشق کارم بودم و هستم. 

 شما با یکی از بهترین نسل‌های فوتبال ایران کار کردید. علی دایی، خداداد عزیز، کریم باقری همچنین بازیکنان بزرگ دیگری مثل عابدزاده، مهدوی‌کیا، سعداوی، پاشازاده، منصوریان و... ارتباط شما با بازیکنان چگونه بود و کدام بازیکنان را بیشتر می‌پسندیدید؟

برای هر پست تیم ملی در آن مقطع 2 بازیکن آماده وجود داشت. عابدزاده و نکیسا هر دو عالی بودند. همانگونه که علاوه بر دایی و عزیزی روی نیمکت 2 بازیکن ازرشمند تهامی و مدیرروستا نشسته بودند. در مدتی که حضور داشتم با حدود ۳۰ بازیکن در اردوی تیم ملی ملاقات کردم و شگفت‌زده و البته کمی غمگین شدم که کشوری با این همه استعداد هنوز زمان زیادی با حرفه‌ای شدن فاصله دارد. در زمینه نحوه ارتباط با بازیکنان؛ من همواره در ذهنم هنوز یک بازیکن هستم به این معنا که هیچگاه قصد اقتدارگرایی ندارم. به همین جهت هیچگاه مشکلی برای ارتباط با بازیکنانم ندارم حتی اگر با هم صحبت نکنیم. در زمین تمرین نیز نیازی به ترجمه نمی‌بینم و راحت با بازیکنانم ارتباط برقرار می‌کنم زیرا هرگز سعی نمی‌کنم به بازیکنانم دستور دهم. فقط قبل از بازی و بین 2 نیمه از مترجم برای انتقال نکات تاکتیکی کمک می‌گرفتم. یادم هست پیش از بازی ایران و ژاپن در مقدماتی جام‌جهانی ۹۸ از آقای مانوسی‌فر خواهش کردم که خیلی زودتر از بازیکنان به رختکن برویم تا متن‌هایی را برایم ترجمه کند. بعد در کفش هر بازیکن یک پیام انگیزشی گذاشتم. هر پیام مخصوص همان بازیکن خاص بود. آن‌ها وقتی پیام‌های مرا دیدند و خواندند، خیلی خوشحال شدند. گفتم بین 2 نیمه بیشتر صحبت خواهیم کرد به زمین بروید و بهترین خود باشید. هرگز از روی نیمکت مربیگری سر بازیکنانم فریاد نمی‌زنم و حس می‌کنم این برای تیم مناسب‌تر هست. به عقیده من سورپرایزهای دوستانه کوچک و ارتباط مناسب بسیار بیشتر از فریاد‌های عصبی و سخنان تند جواب می‌دهد. در واقع بازیکنان همواره به اعتماد به نفس نیاز دارند نه به دستور و فشار از جانب مربی.

 شما پس از ایران به عنوان سرمربی به تیم ملی عمان رفتید و کمتر از یک‌سال بعد از ترک ایران در بازی‌های آسیایی ۹۸ تیم ملی پرستاره ایران را با نتیجه ۴-۲ شکست دادید که بدون شک یک پیروزی تاریخی برای عمان محسوب می‌شود. 

بله بعد از ایران دوران خوبی را در عمان سپری کردم. ما نتایج درخشانی در جام خلیج فارس و همچنین بازی‌های آسیایی بانکوک گرفتیم. به عنوان مثال مقابل ایران، قهرمان آن دوره مسابقات پیروز شدیم. من 2 سال در عمان کار کردم و نتایج بسیار خوبی با این تیم کسب کردیم.

  از دوره کاری خود پس از ترک عمان بگویید در کدام کشورها مربیگری کردید؟

پس از عمان با قرارداد مالی قابل توجهی به لیگ عربستان پیوستم. اما مدت طولانی آنجا نماندم. زندگی در آنجا اصلا شاد نبود. سپس سرمربی تیم مشهور راجاکازابلانکا در مراکش شدم. پس از آن به کاستاریکا و کویت رفتم. در کویت هم نتایج بسیار خوبی گرفتم. در سال ۲۰۰۱ قهرمان لیگ برتر کویت شدیم و جام باشگاه‌های خلیج‌فارس را هم با خود به خانه آوردیم. پس از آن 2 سال در قطر سرمربی تیم الشمال بودم تا به همراه همسرم تصمیم گرفتیم برای ادامه زندگی به ژاپن برویم. من چند سال در تیم ناگانو کار کردم. دوره‌ای در بحرین و اردن بودم و آخرین باشگاهی که سرمربی آن بودم تیم کیوتوسانگای ژاپن بود. من نتایج خوبی با این تیم گرفتم اما دقیقا بعد از بازی برزیل-آلمان در جام‌جهانی ۲۰۱۴ که برزیل ۷-یک شکست خورد، رئیس باشگاه تصمیم گرفت همکاری با کادر فنی برزیلی را خاتمه دهد! اگرچه دوره بسیار کوتاهی در ایران بودم اما کاملا با نظر افشین قطبی و کارلوس کی‌روش مبنی بر این‌که ایران با استعدادترین بازیکنان آسیا را دارد موافقم. آنچه واقعا نیاز است حمایت بیشتر و بیشتر از استعدادهای جوان و توجه ویژه فدراسیون به این موضوع است. من اکنون در آلمان زندکی می‌کنم و هنوز هم از طریق تلویزیون به صورت جدی فوتبال را دنبال می‌کنم. اما متاسفانه دسترسی به بازی‌های لیگ ایران و تیم ملی ندارم و فقط بازی‌های تیم ملی را در جام‌های جهانی چند سال اخیر دیده‌ام.

 بهترین دوران کاری‌تان کدام دوره است؟

اگر بخواهیم به نتایج و دستاوردها نگاه کنیم بدون شک این 3 دوره بهترین دوران است؛ صعود به جام‌جهانی ۱۹۹۸ با تیم ایران، رسیدن به مقام سوم با تیم ملی عمان در جام خلیج‌فارس و قهرمانی کویت با تیم العربی. اما همچنین از نتایجی که با ناگانو در ژاپن گرفتم نیز به خودم می‌بالم زیرا من یک تیم کاملا آماتور را در چند سال به یک تیم حرفه‌ای تبدیل کردم و با آن تیم قهرمان جام ملی ژاپن شدم. آن هم در شهری که فوتبال تقریبا ناشناخته بود. این تیم الان در لیگ ۲ ژاپن بازی می‌کند.